Dokumenty

DOKUMENT OBOWIĄZUJĄCY

Deklaracja ideowa Polskiej Partii Socjalistycznej

uchwalona przez Kongres Nadzwyczajny PPS w Warszawie, w dniu 14 grudnia 2003 roku

1. Polska Partia Socjalistyczna jest od 1892 roku obecna w życiu społecznym i politycznym Polski i Polaków. Jest partią stale odradzającą się i żywotną, kontynuującą walkę o szlachetne ideały ludzkości: wolność, równość, braterstwo. PPS w obecnej formie, jak i dotychczasowych formach historycznych, jest ciągłością programową, polityczną i prawną.

To, co w niej niezmienne, zawarte jest w już w samej nazwie:

Polska – nasi poprzednicy, socjaliści żyjący w XIX i XX wieku, traktowali wyzwolenie narodowe oraz społeczne jako zadania jednakowo ważne. Dzisiaj, kiedy naród polski ma swoje państwo, naszym zadaniem jest dbać i walczyć o utrzymanie niepodległości i suwerenności narodowej. Wyraża się to dbałością o polską rację stanu, o interesy ekonomiczne, kulturalne i polityczne społeczeństwa i państwa polskiego. Gorący patriotyzm nigdy nie sprowadził PPS na manowce nacjonalizmu czy ksenofobii.

Partia – aby zrealizować swe ideały i cele bierzemy udział w życiu publicznym. Propagujemy wartości i cele programowe socjalizmu. Wyrażamy interesy ludzi pracy najemnej. Wyrażamy zdecydowane stanowisko wobec problemów ważnych dla całego społeczeństwa i różnych jego odłamów. Jesteśmy otwarci na współpracę ze wszystkimi organizacjami lewicowymi na zasadach partnerstwa, równości, poszanowania tożsamość ideowej, politycznej i organizacyjnej partnerów. Uczestniczymy w wyborach, zawieramy sojusze polityczne i koalicje wyborcze, mamy partnerów w związkach zawodowych,organizacjach młodzieżowych i środowiskowych.

Socjalistyczna – PPS jest jedną z nielicznych w dzisiejszej Polsce partią polityczną otwarcie deklarującą, że jej dalekosiężnym celem był i pozostaje socjalizm. Socjalizm jako idea wyrażana systemem wartości etycznych i humanistycznych. Socjalizm jako model ustroju opartego na socjalistycznym systemie wartości – równości,wolności, solidarności i sprawiedliwości społecznej, w którym stosunki społeczne organizuje niepodległe, demokratyczne państwo prawa. Jako socjaliści dążymy do powstania społeczeństwa bez przywilejów i dominacji, zorganizowanego demokratycznie, w którym zapewniony będzie swobodny rozwój ludzkiej osobowości, a praca nie będzie źródłem wyzysku.

2. Polskiej Partii Socjalistycznej przypada szczególna i niezbywalna rola depozytariusza idei socjalizmu, zachowania tradycji i ciągłości historycznej, a także obrony zasady pluralizmu politycznego polskiej lewicy.

W pierwszym programie, przyjętym na zjeździe założycielskim PPS w 1892 roku, została dokonana synteza haseł socjalistycznych oraz idei niepodległości Polski. Ruch socjalistyczny działał we wszystkich zaborach, broniąc socjalnych i narodowych praw polskiej klasy robotniczej, przewodził rewolucji, która wybuchła w 1905 roku i przybrała cechy powstania narodowego.

W 1918 roku socjaliści uczestniczyli w wyzwalaniu ziem polskich, a potem w obronie granic państwa. Kierowane przez PPS rządy ludowe, choć działały krótko, stworzyły podstawy demokratycznego i republikańskiego ustroju Rzeczypospolitej o szerokich prawach obywatelskich i jedno z najlepiej rozwiniętych w ówczesnej Europie ustawodawstwo socjalne.

W okresie międzywojennym PPS broniła interesów ludzi pracy na forum parlamentu, samorządów terytorialnych, w walkach strajkowych. Organizowała ich w klasowe związki zawodowe, spółdzielnie, organizacje oświatowe, kulturalne i sportowe. Czynnie przeciwstawiała się groźbie prawicowej dyktatury i tłumieniu demokracji przez sanacyjne rządy.

W czasie II wojny światowej socjaliści współorganizowali walkę zbrojną, stanowili jeden z głównych filarów władz RP w kraju i poza jego granicami.

W okresie powojennym PPS działała na wychodźstwie, organizując polskich robotników na Zachodzie i aktywnie uczestnicząc w międzynarodowym ruchu socjalistycznym. Była jednym ze współtwórców Międzynarodówki Socjalistycznej.

Po wyzwoleniu ziem polskich część działaczy PPS otwarcie przeciwstawiła się narzuconemu systemowi i stała się ofiarą represji. Odrzucali oni wyniki porozumień Wielkich Mocarstw z Jałty i Poczdamu. W legalnie działającej PPS znalazły się tysiące członków, z których większość została usunięta przed wymuszonym połączeniem z PPR.

Wielu socjalistów, choć nie mogło po 1948 roku oficjalnie uczestniczyć w życiu politycznym, pozostało wiernych tradycji demokratycznej lewicy i włączyło się w odbudowę kraju. Polscy uczeni związani z tradycją socjalistyczną stworzyli w okresie PRL szereg koncepcji społecznych i ekonomicznych, które stanowią dorobek intelektualny światowego ruchu socjalistycznego. Socjaliści tworzyli także podstawę ruchów i inicjatyw społecznych, takich jak Klub Krzywego Koła i KOR, postulujących demokratyzację ustroju państwa.

PPS odrodziła się w kraju w roku 1987, a w 1990 połączyła z tą częścią Partii, która nieprzerwanie działając na emigracji, zapewniła ciągłość ideową i organizacyjną polskiego ruchu socjalistycznego.

Krach PRL oznaczał klęskę nie tylko tej konkretnej formacji ustrojowej i rządzącej – PZPR, ale i przegraną całej polskiej lewicy. Ustrój PRL utożsamiany był przez przeważającą część społeczeństwa z ustrojem socjalistycznym. Upadek tej formy ustrojowej osłabił wiarę w ideały socjalizmu i nadzieje, jakie z ustrojem socjalistycznym wiązało społeczeństwo polskie.

W okresie po 1989 roku partie deklarujące lewicowość społeczną i uznające programowo ideały socjalizmu w praktyce realizują antyspołeczną, neoliberalną politykę transformacji ustroju i gospodarki, której skutki budzą coraz gwałtowniejszy sprzeciw.

PPS krytycznie ocenia skutki tak zwanej transformacji ustrojowej. Uważamy, że jej neoliberalny model prowadzi państwo do katastrofy gospodarczej, społecznej i politycznej. W okresie po1989 roku wytworzyły się głębokie nierówności, wręcz przepaści społeczne. Powstała kategoria „ludzi zbędnych”, dla których nie ma pracy i mieszkania. Neoliberalny kapitalizm ograbił dorosłych Polaków z wielu nabytych praw i pozbawił większość młodego pokolenia nadziei na normalne życie. Państwo systematycznie wycofuje się ze zobowiązań socjalnych. Oświata, kultura, możliwość wypoczynku, opieka zdrowotna – przestały być dobrami powszechnie dostępnymi. Kolejno likwidowane są elementy państwa socjalnego i laickiego. Powstało szereg ograniczeń wolności. Ukształtował się klimat nietolerancji. Postępuje zanik kultury politycznej. Rozpleniło się traktowanie uzyskanej władzy nie w kategoriach obowiązków i odpowiedzialności, lecz jako sposobność do ograbiania państwa i społeczeństwa.

Zachodzi wielka i pilna potrzeba rozwoju i jednoczenia sił lewicy we wspólnym froncie walki o interesy większości społeczeństwa – ludzi pracy. Budowa frontu sił lewicowych nie może odbywać się przez mechaniczne łączenie, znoszenie przedziałów organizacyjnych oraz zacieranie różnic ideowych i programowych. Tak z doświadczeń historycznych, jak i współczesnych, wynika wniosek o potrzebie traktowania pluralizmu politycznego jako cennej, wymagającej ochrony i zachowania wartości, źródła siły lewicy. Lewica społeczna jest bardzo szerokim ruchem intelektualnym, ideowym, moralnym i politycznym pragnącym zmieniać świat na lepsze. Składają się na nią nurty o różnorodnej genezie filozoficznej, tradycjach historycznych i programach, zorganizowane w formach partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń.

Istotną i nieodłączną część polskiej lewicy stanowi PPS – niepodległościowa partia demokratycznego socjalizmu.

3. Humanizm stanowi najgłębsze źródło idei socjalistycznych. Wyrastają one z odwiecznych marzeń o sprawiedliwości, społecznej harmonii i upodmiotowieniu każdego człowieka. Socjalistyczny humanizm stawia człowieka w centrum wszechrzeczy, a jednocześnie ujmuje go w relacji z innymi jednostkami jako istotę społeczną.

Socjalizm nie jest zorientowany na zmianę ludzkiej natury, a zmierza do zmiany stosunków między ludźmi. Socjalizm wyraża ludzkie poczucie sprawiedliwości, wyraża pogląd, że wszyscy ludzie są sobie równi i powinni współdziałać ze sobą dla wspólnego dobra. Wyraża przekonanie, że każdy ma prawo do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, że należy chronić słabsze jednostki i grupy społeczne. Uznaje, że każdemu przysługuje prawo do wolności, ale korzystanie z niej nie powinno ograniczać praw innych ludzi, a naturalne dążenia do osiągania indywidualnych pragnień i celów należy tak miarkować, by nie szkodzić innym. Głosi, że trzeba tolerować cudze poglądy i odmienne style życia, że ludzkość powinna harmonijnie współżyć ze światem przyrody. Wypływająca z poglądów socjalistycznych moralność jest zaprzeczeniem egoizmu, żądzy posiadania nieograniczonych dóbr materialnych, skłonności do przemocy i poniżania innych.

Socjalizm nie jest utopią. Myśl socjalistyczna wywodzi go również z analizy historycznych i współczesnych procesów społeczno-ekonomicznych oraz wskazuje praktyczną formułę polityczną. Rozwój sił wytwórczych, współczesna nauka, technika oraz technologie, a także poziom wykształcenia stwarzają warunki, aby umożliwić godne życie każdemu człowiekowi, bez strachu o jutro i walki o ekonomiczne przetrwanie.

Bieda i niesprawiedliwość, brak szans i nadziei w świecie XXI wieku – to efekt istniejących, wadliwych stosunków społecznych, gospodarczych i politycznych. Uważamy, że możliwe jest takie ich przeobrażenie, aby gospodarka służyła optymalnemu zaspakajaniu potrzeb ludzi i społeczności. W zasięgu ludzkich możliwości leży takie przekształcenie państwa i prawa, żeby zapewnić każdej jednostce bezpieczeństwo osobiste i socjalne, sprawiedliwość i należne miejsce w społeczeństwie.

Podstawowym warunkiem budowy socjalizmu jest przejęcie przez ludzi pracy politycznego kierowania demokratycznym państwem i rozciągniecie społecznej kontroli nad kierunkami oraz celami rozwoju społecznego i gospodarczego.

4. Polska Partia Socjalistyczna walczy nie tylko o szczęśliwy byt przyszłych pokoleń, ale dąży do stworzenia ludzkich warunków żyjącym tu i teraz.

Kapitalizm jest systemem nieprzyjaznym ludziom, egoistycznym i antydemokratycznym. Stawiając pieniądz ponad wartości pracy, wiedzy i kultury zagraża godności człowieka. Uważamy, że można i należy ograniczyć jego złe, drapieżne cechy i wziąć pod społeczną kontrolę, podobnie, jak czynią to partie socjaldemokratyczne i związki zawodowe na zachodzie Europy.

Socjalizm nie jest dla nas ciasną i sztywną doktryną, którą należy wprowadzić w życie natychmiast i za wszelką cenę, nie bacząc na koszty ludzkie oraz społeczne, lecz kierunkiem rozwoju, ku któremu zwolna, lecz nieuchronnie zmierza ludzkość.

Doświadczenia historyczne wykazały, że szlak na skróty, poprzez rewolucje, upaństwowienie wszystkich środków produkcji zamiast ich uspołecznienia, wymuszanie posłuchu państwowymi środkami przemocy, może prowadzić na manowce autorytaryzmu, a nawet totalitaryzmu.

Uważamy, że w aktualnych warunkach droga do socjalizmu wiedzie przez stopniowe osiąganie celów i realizację wartości socjalistycznych przy wykorzystaniu mechanizmów demokracji parlamentarnej oraz możliwości tkwiących w społecznej gospodarce rynkowej. Ten pogląd znajduje potwierdzenie w rezultatach wieloletniej pracy i walki socjaldemokracji w krajach zachodnioeuropejskich. Walki prowadzonej metodami politycznymi, właściwymi dla partii oraz klasowych związków zawodowych.

Przeobrażenia ustroju politycznego powinny zmierzać do utrwalenia demokracji i praw człowieka. Zmiany ustroju ekonomicznego powinny zmierzać do uspołecznienia środków wytwarzania dóbr materialnych i usług. Dopiero w ten sposób usunięta zostanie sprzeczność interesów pracodawców i pracobiorców.

5. PPS kieruje się lewicowym systemem wartości, który od dziesięcioleci pozostaje niezmienny. Stanowi on integralną całość i definiuje socjalizm jako ideę etyczną i humanistyczną.

Wartości etyczne:

Wolność stanowi przyrodzone i niezbywalne prawo każdego człowieka i grupy społecznej. Jedynymi granicami wolności są powszechnie uznane prawa oraz dobro innych jednostek i społeczności, a także zachowanie środowiska przyrodniczego. Uważamy, że nadmierne rozpiętości społeczne prowadzą do zagrożenia wolności jednostek i grup społecznych. Wolnym może być człowiek, którego podstawowe potrzeby są zaspokojone, a to oznacza prawo do bezpieczeństwa osobistego i socjalnego, w tym m.in. do wykształcenia, godnej pracy i płacy, ochrony zdrowia, ubezpieczenia społecznego.Obok wolności osobistej istnieje jej wymiar społeczny i narodowy. Mieszczą się w nim swobody polityczne, prawo do współdecydowania o otoczeniu społecznym oraz do informacji o życiu publicznym. PPS uznaje wolność sumienia za jedno z najbardziej kardynalnych praw człowieka i obywatela. Opowiadamy się za pełną wolnością wyboru światopoglądu, w tym za prawem do swobodnego wyznawania i praktykowania religii, jednak nie może być ona wykorzystywana do celów politycznych. Konieczny jest wiec rozdział państwa i Kościoła oraz odzyskanie przez szkoły publiczne świeckiego charakteru.
Równość oznacza, że wszyscy ludzie i każdy człowiek z osobna, mają te same prawa w społeczeństwie i są dokładnie tyle samo warci wobec innych. Zróżnicowanie osiąganego statusu majątkowego czy społecznego nie powinno wynikać z niczego innego, niż z indywidualnych zdolności oraz wykonywania społecznie użytecznej pracy. Z zasady równości wywodzi się tolerancja. Nie oznacza ona tylko przyzwolenia czy obojętności, ale i życzliwość wobec różnych mniejszościowych grup: światopoglądowych, wyznaniowych, narodowych i etnicznych, subkultur oraz orientacji seksualnych. Opowiadamy się za akceptacją odmienności, jeżeli nie naruszają one żywotnych praw innych ludzi, a odrzucamy wszelkie uzurpacje do ujednolicania czy „nawracania”. Wszyscy – niezależnie od rasy, pochodzenia społecznego, narodowego i etnicznego, płci, światopoglądu – powinni otrzymać takie same szanse startu życiowego i realizacji osobistych planów. Chcemy pełnego równouprawnienia kobiet i mężczyzn, respektowania prawa do świadomego macierzyństwa i ojcostwa. Jesteśmy za prawem mniejszości narodowych do pełnej integracji ze społeczeństwem przy jednoczesnym zagwarantowaniu ich tożsamości, zachowania przynależności etnicznej, języka i kultury. Ludzie słabsi lub poszkodowani mają prawo do specjalnego wsparcia ze strony społeczeństwa.
Praca ma centralne znaczenia dla kształtowania warunków życia ludzkiego oraz poczucia wartości człowieka, tworzy bazę gospodarczą i socjalną społeczeństwa. Poprzez pracę człowiek zaspokaja potrzeby życiowe swojej rodziny i innych ludzi, ale także samorealizuje się. Dlatego musi ona znajdować się pod ochroną, nie może zostać zredukowana do roli rynkowego towaru. Nieodzowne jest zabezpieczenie podmiotowości pracownika w procesie produkcji poprzez gwarancje prawne oraz możliwość ich egzekwowania od pracodawców.
Sprawiedliwość społeczna stanowi praktyczny wyraz ideałów wolności i równości oraz afirmacji pracy i równoważenia interesów różnych grup społecznych. Naszym celem jest społeczeństwo wolnych i równych ludzi, w którym przezwyciężone zostaną różnice klasowe i grupowe. Wolna Polska nie może dzielić się na społecznych pariasów i kastę elity finansowej. Podział dochodu narodowego powinien sprawiedliwie oceniać wkład pracy każdej jednostki i ograniczać społecznie nieakceptowane rozpiętości majątkowe. Opowiadamy się za sprawiedliwym podziałem wszystkich społecznych szans i dóbr, szczególnie pracy i edukacji, a także dochodu i własności. Jesteśmy za równouprawnieniem w podziale dochodu narodowego wszystkich członków społeczeństwa i stajemy po stronie społecznie słabszych.
Solidarność oznacza odpowiedzialność za wspólnotę, a tym samym zobowiązanie do działania na rzecz innych ludzi oraz wypełniania zadań społecznych. Jest ona podstawą społecznego współistnienia oraz aktywnym instrumentem dla realizacji sprawiedliwych warunków życia. Wrażliwość na krzywdę każdego człowieka, moralny imperatyw pomocy słabszym, obrony tych, którzy nie mogą czynić tego sami, upominanie się przez silniejszych o prawa słabszych, to fundament stosunków międzyludzkich. Solidarność wyraża się w dążeniu do pełnego upodmiotowienia pokrzywdzonych, a nie tylko doraźnego złagodzenia ich krzywdy. Znajduje to wyraz m.in. w systemie rent i emerytur oraz w zapewnieniu młodemu pokoleniu dobrych warunków startu życiowego.

Wartości społeczne:

Demokracja stanowi dla PPS jedyną drogę praktycznego wcielania w życie lewicowych ideałów. Jest tym ustrojem politycznym, który daje najwięcej szans na urzeczywistnienie zasad równości i wolności. Szans – ale nie gwarancji, bo jeśli zostaje ograniczona wyłącznie do sfery polityki, przekształca się w fasadę, za którą możliwe jest pozbawianie ludzi ich podmiotowości. Kiedy zanika bezpieczeństwo socjalne, staje się ona iluzją dla słabszej ekonomicznie większości społeczeństwa, która niekiedy odwraca się od instytucji demokratycznych. Dlatego domagamy się przestrzegania reguł ludowładztwa oraz praw człowieka nie tylko w stosunku do uprzywilejowanej części, lecz w odniesieniu do całego społeczeństwa i we wszystkich obszarach życia społecznego.
Każdy człowiek i każda grupa dysponują niezbywalnym prawem do aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym i współdecydowania o losach społeczności, w której żyje. Opowiadamy się więc za tym, aby wszyscy mieli zapewnione praktyczne możliwość współdecydowania o sprawach ich dotyczących. Wymaga to nie tylko prawa do swobodnego organizowania się partii politycznych, związków zawodowych oraz organizacji pozarządowych, ale i uzupełnienia reguł wyborczych o zasadę proporcjonalności.
Niepodległość jest wartością wpisaną w całą historię PPS. Również i dzisiaj, wśród wartości i celów programowych, wysuwamy na czoło interes polskiej społeczności narodowej i obywatelskiej oraz państwa polskiego. PPS wśród wartości i celów programowych na czoło wysuwa interes polskiej społeczności narodowej i państwa polskiego. Popieramy przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, ponieważ widzimy w tym sposób na umocnienie bezpieczeństwa zewnętrznego oraz realną szansę na cywilizacyjny, gospodarczy i społeczny rozwój kraju. Polska, podobnie jak inne kraje, odczuwa skutki procesów zachodzących w skali całej planety, które wynikają z rozwoju nauki i techniki. Dostrzegamy ich ogromny, w znacznej mierze pozytywny wpływ na życie społeczne i pojedynczych ludzi. Jesteśmy jednak zdecydowanymi przeciwnikami neoliberalnej globalizacji gospodarczej, politycznej i kulturalnej pod dyktando wielkich międzynarodowych korporacji. Pozbawia ona państwa suwerenności ekonomicznej, niszczy lokalne gospodarki, bogactwo narodowych tradycji, zwyczajów i kultur, odbiera sens demokratycznym wyborom społeczeństw. Jeśli chcemy o sobie decydować, musimy przyczynić się do budowy nowego, sprawiedliwego i demokratycznego ładu społecznego i politycznego na świecie.

6. Socjalizm oznacza także model ustrojowy, którego treść i formy muszą pozostawać w zgodzie z ideałami wolności, równości, sprawiedliwości społecznej i demokracji.

Ustrój socjalistyczny proponowany przez PPS wyrasta z historycznych doświadczeń polskiej i europejskiej lewicy. Stoimy na straży politycznych i społecznych zdobyczy ruchu robotniczego – demokracji, praw obywatelskich, w tym praw socjalnych (bezpieczeństwa socjalnego).

Demokratyczne i socjalne państwo pozostaje aktualnie najskuteczniejszym mechanizmem obrony podmiotowości jednostek i grup we współczesnym świecie, chroni elementarne prawa pracownicze. Ograniczenie roli państwa stało się podstawowym elementem neoliberalnej doktryny. Proponowane przez nią i realizowane w praktyce zawłaszczanie funkcji państwa przez mechanizmy rynkowe, osłabianie ogólnospołecznej roli instytucji publicznych stworzyło zagrożenie dla demokracji, praw obywatelskich i społecznej sprawiedliwości. Dlatego obowiązkiem socjalistów staje się konsekwentna obrona demokratycznego państwa, w tym zwłaszcza jego funkcji ekonomicznych i socjalnych.

Trwające od ponad ćwierćwiecza próby podważenia przez monopolistyczny kapitalizm zdobyczy ludzi pracy unaoczniają znaczenie instytucji demokratycznego państwa. Dalsze próby demontażu funkcji państwa grożą trwałym podporządkowaniem społeczeństw dyktatowi oligarchii finansowej i wielkich podmiotów gospodarczych, zastąpieniem demokratycznie wyrażonej woli obywateli prawami popytu i podaży.

Do podstawowych zadań lewicy należy zatem obrona państwowego interwencjonizmu w gospodarce, istnienia sektora publicznego – niezbędnego dla procesów modernizacji i zabezpieczenia suwerenności gospodarczej, wyznaczającego standardy ochrony praw pracowniczych. Wyzwaniem chwili jest podtrzymanie roli państwa jako podmiotu polityki społecznej, redystrybuującej dochód narodowy, gwarantującej elementarny poziom bezpieczeństwa socjalnego.

Neoliberalna rewolucja zakończyła się klęską. W coraz bogatszym świecie egzystuje coraz więcej ubogich ludzi. Dopóki utopią pozostają idee wprowadzenia procedur demokratycznych w skali globalnej, dopóty ruch socjalistyczny bronić będzie demokratycznego państwa socjalnego.

7. PPS uczestniczy w wyborach do parlamentu oraz samorządów, aby uzyskać wpływ na stanowienie prawa krajowego i lokalnego, w tym budżetu państwa i jednostek terytorialnych, a także wpływ na bieżące decyzje władz wykonawczych. Zdobyty w sposób demokratyczny udział w strukturach władzy wykorzystamy do przekształcania warunków życia społeczno-gospodarczego w postulowanym przez nas i akceptowanym przez większość społeczeństwa kierunku.

PPS nawiązuje do swoich doświadczeń i tradycji w pracy społecznikowskiej. W obecnych warunkach ustrojowych nabierają one wielkiego znaczenia jako narzędzia samoorganizacji obywateli w walce o ich podstawowe prawa. Przykładem takich działań jest Robotniczy Związek Samopomocy.

Jesteśmy zdecydowanie za budową w Polsce demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego, rozwojem samorządności, wzmocnieniem funkcji decyzyjnych i kontrolnych demokratycznie wybranych władz.

Uważamy za konieczne wydanie zdecydowanej wojny prywacie, koteryjności, nepotyzmowi, sobiepaństwu i partyjnictwu władz administracyjnych i samorządowych.

8. Konstytucyjnym obowiązkiem państwa jest zagwarantowanie każdemu obywatelowi możliwości godnego życia i elementarnego bezpieczeństwa socjalnego.

Polska nie jest bogatym krajem, ale i nie na tyle biednym, żeby nie było jej na to stać. Może to osiągnąć nie tylko pod warunkiem wydatnego rozwoju gospodarczego, ale i poprzez bardziej sprawiedliwy podział dochodu narodowego.

Nie godzimy się na utrwalanie biegunów rozpasanego bogactwa i nędzy uwłaczającej ludzkiej godności, na dalsze rozwarstwianie społeczeństwa i pauperyzacje jego szerokich mas. Odradzające się podziały klasowe muszą być łagodzone przez państwo, któremu należy przywrócić obowiązki i funkcje opiekuńcze.

Powinnością państwa jest również stworzenie bezpłatnego, powszechnego, jednolitego i laickiego systemu wychowania i kształcenia, od przedszkola po szkoły wyższe. Jest to niezbędny warunek powszechnego uczestnictwa w demokracji obywatelskiej, wszechstronnego rozwoju kraju i wykorzystywania, a nie marnotrawienia talentów. Edukacja nie jest biznesem, lecz misją społeczną. Dostępność wykształcenia to nie tylko sposób na przełamanie dziedziczenia biedy, lecz także gwarancja, że edukacja nie stanie się przejmowanym w spadku przywilejem bogatych. Wypowiadamy się przeciwko finansowaniu z publicznych pieniędzy dochodowych szkół niepublicznych.

Pilnym zadaniem władz państwowych jest przywrócenie radiu i telewizji publicznej funkcji oświatowych, edukacyjnych i kulturotwórczych. Sprzeciwiamy się komercjalizacji publicznego radia i telewizji, osłabianiu ich roli na rynku mediów oraz finansowaniu z pieniędzy publicznych prywatnych radiofonii i telewizji.

9. PPS reprezentuje interesy ludzi pracy najemnej, bezrobotnych, drobnych przedsiębiorców oraz wszystkich tych, którzy solidaryzują się z grupami i jednostkami słabszymi w społeczeństwie. Prawa socjalne i pracownicze uznajemy za fundament uniwersalnych praw człowieka i demokracji.

Dostrzegamy, że w gospodarkę kapitalistyczną trwale wpisane jest niebezpieczeństwo przewagi kapitału nad pracą i wyzysku człowieka przez człowieka. Można jednak je osłabić i kontrolować.

Potrzeby człowieka zajmują centralne miejsce w socjalistycznej koncepcji społecznej gospodarki rynkowej. Jej celem jest sprawiedliwy podział pracy, dóbr materialnych oraz usług, a także dochodów. Siły rynku i konkurencja, ich dynamika i zdolności innowacyjne, podnoszą efektywność wytwarzania usług i dóbr w interesie konsumentów, jednak nie potrafią one same z siebie zapewnić sprawiedliwego podziału. Pozostawione samopas prowadzą do koncentracji kapitału i powstawania monopoli, nasilenia wyzysku ekonomicznego w stopniu zagrażającym podstawom pokoju społecznego. Dlatego siły rynku muszą być kontrolowane, a także korygowane przez państwo, kiedy kierują się przeciwko człowiekowi i środowisku naturalnemu.

Skutecznym instrumentem obrony ludzi pracy są związki zawodowe. Nie godzimy się na tłumienie swobody ich działania w niektórych przedsiębiorstwach prywatnych, jak również na ograniczanie prawa do strajku. Opowiadamy się za stworzeniem krajowego partnerstwa socjalnego, wzorowanego na europejskim partnerstwie społecznym. Opiera się ono na skutecznej reprezentacji interesów pracowniczych przez silne związki zawodowe oraz rady zakładowe, reprezentujące interesy załóg w organach kierowniczych przedsiębiorstw.

10. PPS opowiada się za równoprawnością sektorów prywatnego, państwowego, spółdzielczego i komunalnego.

Państwo powinno zachować silny udział w sektorach strategicznych dla zachowania bezpieczeństwa państwa i dobrobytu obywateli oraz konstytucyjne prawo do interwencji na rynkach finansowych, produkcyjnych i usług, jeśli sytuacja na nich zagraża interesowi państwa i społeczeństwa. Uważamy za konieczne zapewnienie szybszego rozwoju sektorowi spółdzielczemu.

Wypowiadamy się przeciwko dalszej prywatyzacji majątku narodowego z korzyścią tylko dla nielicznych i szkodą dla większości. Wypowiadamy się za możliwością renacjonalizacji majątku narodowego. Należy pozbawić własności tych wszystkich, którzy zdobyli ją nieuczciwie bądź używają przeciwko społeczeństwu.

11. PPS opowiada się za modelem Europy kierowanej wolą obywateli, a nie wąskich elit technokratów, likwidującej bariery między narodami, ale zachowującej tożsamość kulturową społeczeństw, a przede wszystkim gwarantującą rozwój praw społecznych swoich mieszkańców. Taką wizję naszego kontynentu określamy jako Europę Socjalną.

Współczesna Europa składa się z państw narodowych, ukształtowanych w wyniku wielowiekowych procesów historycznych. Każdy z narodów europejskich związany jest własnym językiem, tradycją, kulturą i dorobkiem materialnym. Społeczności narodowe chcą zachować suwerenność w sprawach bytu i interesu narodowego. Pragnie jej także naród polski. Europę widzimy jako Europę Ojczyzn jej obywateli złączoną dla rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego, w braterstwie ludzi i narodów.

12. PPS występuje przeciwko jakimkolwiek próbom imperialistycznej dominacji, bez względu na hasła, pod jakimi się ona dokonuje.

Popieramy prawo narodów do samostanowienia, wspierając równocześnie formy ponadnarodowej integracji.

Polska Partia Socjalistyczna służy dobru wspólnemu, jakim jest dobro narodu i państwa polskiego. W Polskiej Partii Socjalistycznej działają ludzie wierni ideałom socjalizmu, zdecydowani budować demokrację, sprawiedliwość społeczną i dobrobyt w Rzeczpospolitej Polskiej.