Po upadku Warszawy w 1939 roku Polska Partia Socjalistyczna sfingowała swoje rozwiązanie. Przeszliśmy do konspiracji pod nazwą Wolność-Równość-Niepodległość, w późniejszej historii określanej jako PPS-WRN, która od razu podjęła współpracę ze Związkiem Walki Zbrojnej, następcą Służby Zwycięstwa Polski.
Po latach działalności podziemnej, perspektywa wyzwolenia okupowanej przez Niemców Warszawy przez zachodnich aliantów stała się mrzonką. Stosunki na linii ZSRR-rząd londyński też nie napawały środowisk konspiracyjnych nadzieją. Tak oto narodził się pomysł powszechnego powstania narodu – Akcji „Burza”, w której wzięło wiele grup i środowisk socjalistycznych z PPS na czele.
Trzonem sił zbrojnych PPS-WRN była Gwardia Ludowa WRN pod wodzą Kazimierza Pużaka. Ta, w maju 1944, przekształciła się w Organizację Wojskową Powstańczego Pogotowia Socjalistów. OW PPS była wspierana też przez Milicję Robotniczą PPS-WRN, zajmującą się hamowaniem niemieckiego wysiłku wojennego poprzez sabotaż fabryk i zakładów pracy znajdujących się pod niemiecką kuratelą. Uczestniczyło też kilka pomniejszych organizacji socjalistycznych jak Grupa „Płomienie”, Socjalistyczna Organizacja Bojowa czy Milicja Ludowa Robotniczej Partii Polskich Socjalistów. Profesor Piotr Matusak, historyk ruchu oporu, wskazuje, że w szczytowym okresie GL WRN liczyła ponad 40 tysięcy członków.
Siły zbrojne PPS scaliły się ze strukturą Armii Krajowej. W dniu wybuchu powstania, OW PPS wystawiła do walki kilka batalionów. Dowództwo nad zgrupowaniem warszawskim objął Józef Dzięgielewski, współtwórca Robotniczych Brygad Obrony Warszawy z czasów kampanii wrześniowej. Bataliony były przypisane dzielnicom, każdy z nich dzielił się na plutony, te były przypisane pod AK. Dodatkowo, batalionom towarzyszły również oddziały milicyjne PPS i Wojskowa Służba Kobiet PPS.
Krwawe walki przetrzebiły odziały PPS. Z powodu rozbicia przez jednostki niemieckie, plutony musiały często łączyć się w ramach innych batalionów Armii Krajowej. Jednym z ostatnich elementów OW PPS byli żołnierze 1. Kompanii IV Batalionu im. Jarosława Dąbrowskiego, który dzielnie walczył w obronie tzw. „Twierdzy Zmartwychstanek”. Złożyli broń 30 września. Zdarzały się pojedyncze przypadki współpracy OW PPS i komunistycznej Armii Ludowej, najprawdopodobniej w celu zwiększenia możliwości bojowych.
Historia konspiracyjnych jednostek Polskiej Partii Socjalistycznej jednoznacznie zadaje kłam prawicowej narracji historycznej. Skrajna prawica stale usiłuje wymazać socjalistyczny wkład w walkę o wolną Polskę i zarzucić socjalistom bierność w okresie Powstania Warszawskiego. Musimy pamiętać o krwi serdecznej wylewanej z żył socjalistycznych powstańców na ołtarzu narodu i raz jeszcze przypomnieć sobie hasło im przyświecające: Wolność, Równość, Niepodległość.