Przy okazji rocznicy wybuchu powstania w getcie warto przypomnieć o znaczącym udziale PPS w pomocy dla zydów w getcie.

  PPS  z uwagi na swoją tradycję miała ze wszystkich działających przed wojną partii najlepsze  kontakty  z  działaczami  żydowskimi .   Od  samego  początku  okupacji    ukrywano  działaczy  związkowych,  sportowych,  samorządowych   i  członków  Bundu.   

 

  Przykładem  jest  współpraca  ze  Szmulem  Zygelbojmem  w  pomocy  związkowcom   żydowskim  w  zdobyciu  nowych  miejsc  pracy  ,  dokumentów  legalizacyjnych ,  miejsc  ukrycia   itp. . Tablica  jego pamięci  jest  umieszczona  na  Muranowie  na ścianie   budynku  na  skwerze  jego imienia.  

    W  miarę  odseparowywania   ludności  żydowskiej  w  getcie   pośpieszono  z    dostarczaniem  lekarstw   dla  szpitali  w  getcie  o  czym  informuje  tablica  pamięci  dr  Luby  Blum – Bieleckiej   na  znaczącym  dla  PPS  i  świata  pracy  w  II RP  - Budynku  Kasy  Chorych  na  ul.  Mariańskiej  1.           Na  uwagę  zasługuje  poświęcenie  Maryny  Falskiej , załozycielce   wzorcowego domu  dziecka   w  II RP  na Bielanach, przechowującej  w   okupację  w  tym  „Naszym   Domu”  szereg  żydowskich  dzieci   przemieszanych  z  polskimi .   

  Również  współtwórca  Naszego  Domu  -  Janusz  Korczak  był  wspomagany  po  zamknięciu  go  w  getcie  w  Donu  Sierot  na  ul. Śliskiej  przez  członków  PPS .   W  dokumentacji   zbrodni  hitlerowskich  zasłużyli  się   fotografowie   z  rodziny  Banslebenów   robiąc  nielegalne  odbitki   z  wywoływanych  zdjęć  z    aparatów  żołnierzy  niemieckich .  Zdjęcia   były   później  ważnym  dokumentem  historii    dla  muzeum  Yad  Vashem . Członkowie rodziny  zapłacili  za  to  najwyższą  cenę -  aresztowani   po  upadku  Powstania  Warszawskiego  .    

  Ważnym  zadaniem było  dostarczanie  żywności   i  informacji  prasowej   przez  organizacje  warszawskie :     PPS  - WRN  dla  byłych  sportowców   i  oficerów  rezerwy  z  Żydowskiego   Związku   Wojskowego  pod  dowództwem   Pawła  Frenkla    -  tunelem   przebitym  w  piwnicach  w  rejonie  ul.  Konwiktorskiej    ze  Starego  Miasta  przez  byłych  pracowników  redakcji  „Robotnika”  późniejszych  bohaterów   kompanii  „ Bończa”  w  walce  powstańczej  na  Starówce   .  Informuje   o  tym  tablica  na  budynku   Muranowska   1  skupiając  się     głównej  na   pomocy  w  powstaniu  w  getcie  w   1943  roku  dniach  19 -22  i  27 – 28  kwietnia.      Pomoc  świadczona  była również przez   komórki  PS  /  RPPS   dla   pokrewnych    środowisk  robotniczych   w    fabrykach   i   ośrodkach  samopomocy, w tym dla  inteligencji  żydowskiej .   Odzwierciedleniem  tego faktu jest   ulica  mec.  Berensona  na  Białołęce   oraz   ulica  i  tablica  poświęcone dr  Próchnikowi  przy  ul  Kraińskiego  w WSM  na Żoliborzu.   W  trakcie  powstania  w  getcie  wojskowe  akcje  odciążające  przeprowadzały  małe  oddziały  RPPS  od  strony  ul  Miodowej  i  od  strony  ul. Powązkowskiej   pod  dowództwem  tow.  Jana  Mulaka  .    Dużą  akcję  ratowania  dzieci  żydowskich,  w  skali  odnotowanej  w  świecie,   we  współpracy  ze  związkowcami  - tramwajarzami   z  PPS  przeprowadzała  Irena  Sendlerowa    głównie  w  rejonie     gmachu  sądów na Lesznie (obecnie ul. Solidarności).  Jej  pamięci  są  poświecone    tablice  na  ul. Pawińskiego 2  na  Ochocie  i  na  budynku  na  ul.  Ludwiki  ma  Woli,  oraz  aleja  prowadzaca od  ul.  Anielewicza  do  muzeum  Polskich  Żydów  POLIN  na  Muranowie.     -  Akcje   ratowania  Żydów, największą w okupowanej Europie,   zorganizowała  organizacja Żegota  z   Julianem  Grobelnym  z  PPS  na  czele.  Informuje o tym   tablica  przy  bramie  budynku  na  ul.  Żurawiej  24. Przy pomocy  strażaków  z  AK   i   pracowników  miejskich,  pod  kierunkiem    znanego  działacza  PPS  i  spółdzielczości  mieszkaniowej  inż.  Aleksandra  Ostrowskiego ,  wyprowadzono  z  getta  w  trakcie  postania  dzieci  żydowskie- kanałem   ściekowym  do  kościoła   na  Marymoncie.  W  akcji tej  brał   między  innymi  udział młody   dr  Janusz  Ostrowski  z  bratem   - stosując  po raz pierwszy „ technikę  kanałów” ,  zastosowaną  później w  Powstaniu  Warszawskim.   W trakcie Powstania  Warszawskiego   oddział  Jana  Fotka  przejął   od batalionu „Zośka” wyzwolona  z  „Gęsiowki”   grupę  Żydów   z  krajów   okupowanej  Europy   tworząc   z  nich  oddział  budowy  barykad  i odgruzowania  domów   na  walczącej  Starówce.  

 

                       Na  podstawie  kilku  pozycji  historycznych – Komisja  Historyczna  PPS -  Ryszard  Dzieniszewski